Arızi kazanç, süreklilik arz etmeyen ve istisnai şekilde elde edilen gelir türlerini ifade ederken, bazı kazançlar bu kapsamın dışında tutulur. Özellikle vergi mevzuatında sürekli, düzenli ve niyetli gelirler “arızi” sayılmaz. Bu yazıda hangi kazançların arızi kazanç sayılmadığını, hangi kriterlerin bu ayrımı belirlediğini detaylı biçimde inceleyeceğiz. “Hangi kazançlar arızi kazanç değildir?” sorusuna net, açık ve resmi kaynaklara uygun şekilde cevap vereceğiz.
Arızi Kazanç Olmayan Gelir Türleri Nelerdir?
Arızi kazançlar dışında kalan gelirler, kazancın elde edilme biçimi, tekrarlılık unsuru ve süreklilik taşıyıp taşımamasına göre belirlenmektedir. Vergi uygulamaları açısından, bir gelirin ticari, mesleki veya ücret geliri sayılması durumunda arızi kazanç statüsü ortadan kalkar. Aşağıda bu kapsamın dışında kalan başlıca kazanç türleri açıklanmıştır.
Ticari Faaliyetlerden Elde Edilen Kazançlar
Bir işin süreklilik göstermesi ve kazanç elde etmeye yönelik olarak yapılması durumunda elde edilen gelir ticari kazanç sayılır.
Vergi Oranı Kaçtır?
Ticari kazançlar gelir vergisine tabi olup, yıllık gelir vergisi beyannamesiyle beyan edilir ve %15 ila %40 arasında değişen oranlarda vergilendirilir.
Katılım Endeksine Dahil mi?
Hayır, ticari kazançlar katılım endeksli yatırımlar arasında yer almaz. Bu tür gelirler faiz, kar payı gibi finansal araçlarla ilişkilendirilmez.
Serbest Meslek Faaliyetlerinden Elde Edilen Gelirler
Serbest meslek faaliyetleri, şahsi emek ve bilgiye dayalı hizmet sunumları sonucu elde edilen gelirleri kapsar ve arızi kazanç kapsamına girmez.
Şirket Ne İş Yapar?
Serbest meslek erbapları kendi nam ve hesaplarına hizmet verir; örneğin doktorlar, avukatlar, mali müşavirler bu gruba girer.
Hangi Belgelerle Belirlenir?
Serbest meslek makbuzu, gider pusulası ve hizmet sözleşmeleri bu kazanç türünü belgeleyen temel evraklardır.
Ücret Gelirleri Arızi Sayılır mı?
Ücret kazançları işverene bağlı olarak çalışmanın karşılığıdır ve süreklilik taşıdığı için arızi sayılmaz.
Tek Seferlik Ücret Arızi Olur mu?
Hayır, tek seferlik de olsa işverene bağlı ve hizmet karşılığı elde edilen gelir arızi değil, ücret geliridir.
Sigorta Primine Tabi mi?
Evet, ücret gelirleri sigorta prim kesintisine tabidir ve SGK bildirimi yapılması zorunludur.
Gayrimenkul Sermaye İratları Arızi Sayılır mı?
Kira gelirleri gibi gayrimenkul sermaye iratları düzenli şekilde elde ediliyorsa arızi kazanç değildir.
Hangi Durumlarda Arızi Olmaz?
Gayrimenkul uzun süreli kiraya verilmişse, sürekli gelir getiriyorsa ve beyana tabiyse arızi sayılmaz.
GMSİ Belgesi Gerekir mi?
Evet, kira geliri elde edenler beyanname vererek GMSİ kazançlarını bildirmek zorundadır.
Menkul Kıymet Sermaye İradı Arızi Kazanç mıdır?
Menkul kıymetlerden elde edilen gelirler (temettü, faiz, repo kazancı) arızi sayılmaz; bu gelirler belirli yatırım kararlarının sonucudur.
Stopaj Kesintisi Uygulanır mı?
Evet, temettü ve faiz gelirlerinde stopaj kesintisi yapılır ve çoğu durumda beyan zorunluluğu doğmaz.
Hangi Durumlarda Beyan Gerekir?
Yurt dışından elde edilen menkul kıymet gelirlerinde veya belirli sınırları aşan yerli kazançlarda beyan gerekir.
Sıkça Sorulan Sorular
Aşağıda “Hangi Kazançlar Arızi Kazanç Değildir?” ile ilgili sıkça sorulan sorular ve yanıtları yer almaktadır:
Menkul kıymet gelirleri neden arızi sayılmaz?
Çünkü menkul kıymet yatırımı bilinçli ve süreklilik arz eden bir faaliyettir. Bu nedenle arızi kazanç sınıfına girmez.
Gayrimenkul satış gelirleri her zaman arızi midir?
Hayır, birden fazla satış yapılıyorsa ve ticari faaliyet görünümü taşıyorsa bu gelir ticari kazanç sayılır, arızi olmaz.
Arızi kazanç ile serbest meslek kazancı nasıl ayrılır?
Süreklilik, uzmanlık ve gelir elde etme amacı varsa bu serbest meslek kazancı olur. Rastlantısal bir faaliyet değilse arızi değildir.
Tek seferlik ticaret arızi sayılır mı?
Hayır, ticari niyet varsa ve kazanç elde edilmişse tek sefer de olsa bu faaliyet ticari kazanç olarak değerlendirilir.
Devletin verdiği teşvikler arızi gelir midir?
Hayır, teşvikler kazanç değil, gelir niteliğindedir ve çoğu zaman beyana tabi değildir; arızi gelir sayılmaz.
Arızi kazanç ne zaman vergiye tabi olur?
Arızi kazançlar yıllık belli bir sınırı aşarsa vergiye tabi olur; ancak ticari veya mesleki bir nitelik taşıyorsa zaten arızi sayılmaz.
Freelance çalışmalardan elde edilen gelirler arızi mi?
Düzenli ve devamlılık gösteren freelance gelirler arızi değil, serbest meslek kazancı sayılır.
Kaynak: https://www.sanayihaberi.com/
